تاب آوری نوجوانان را چگونه تقویت کنیم مسیر پرورش تاب آوری کدامست ؟ چارچوب تاب آوری نوجوانان چیست ؟
نوجوانی یکی از حساس‌ترین دوران زندگی هر فردی است. برای من این دوره با اضطراب بالا، آستانه تحمل بسیار پایین و پرخاشگری همراه بود. بعضی از هم‌سالانم شرایط بدتری هم داشتند.
مشکلات خانوادگی و شرایط اجتماعی از بیرون و تغییرات هورمونی از درون می‌توانست روان شکننده، ذهن ناپخته و جسم آسیب‌پذیر ما را شدیدا تحت تاثیر قرار بدهد. البته میزان این حساسیت‌ها از فردی به فرد دیگر متغیر است.
اما آن‌چه بیش از هر عامل دیگری می‌تواند به نوجوان در پشت سر گذاشتن این دوره کمک کند، عاملی به نام تاب آوری است.
افزایش تاب آوری نوجوانان کمک می‌کند آن‌ها برخورد منطقی‌تری با چالش‌ها داشته باشند، تغییرات درونی‌شان را راحت‌تر بپذیرند و بتوانند بر نیروهای تکانشی خود کنار بیایند.
در این مقاله روش‌های افزایش تاب آوری نوجوانان را بررسی می‌کنیم و با چارچوب تاب آوری نوجوانان اشنا میشویم .
اما پیش از آن بیایید ببینیم تاب آوری در نوجوان به چه معناست؟
مهارت تاب آوری به توانایی پذیرش مشکلات، پیدا کردن راه حل برای آن‌ها و پشت سر گذاشتن اتفاقات تکان‌دهنده است. یک نوجوان تاب آور همیشه خندان، آرام یا قدرتمند نیست. ویژگی مشترک نوجوانان تاب آور، روابط قوی و نزدیک، توانایی حل مسئله و مسئولیت‌پذیری است. آن‌ها نیز مانند همه هم‌سن و سالان خود غمگین و ناامید می‌شوند اما می‌توانند زودتر بر احساسات منفی خود غلبه کنند، شرایط سخت را تغییر بدهند و اگر امکان بهبود اوضاع وجود نداشت، شرایط و هیجانات نامطلوب خود را بپذیرند و اطمینان داشته باشند که اوضاع همیشه این‌طور نخواهد ماند.
چارچوب تاب آوری نوجوانان تاکید زیادی بر خانه و خانواده دارد همان محیطی که کودک در آن به دنیا می‌آید، رشد می‌کند و شخصیتش شکل می‌گیرد. بنابراین والدین بیشترین تاثیر را بر روی تاب آوری فرزندان خود دارند. بخشی از این تاثیر به‌واسطه ژن‌ها منتقل شده است و بخش دیگری به شیوه تربیت و محیط کودکی بستگی دارد. بااین‌حال اگر اکنون فرزندان شما به نوجوانی رسیده‌اند و فکر می‌کنید تاب آوری کافی را ندارند، هنوز دیر نشده‌است. روش‌هایی برای افزایش تاب آوری نوجوانان وجود دارد که می‌توانید در مقام والدین، معلم یا خود نوجوان از آن‌ها کمک بگیرید.
برای تاب آوری، تئوری جالبی پیشنهاد داد که به تئوری هفت‌سی (7C) شهرت دارد. بر اساس این نظر، تاب آوری در 7 زمینه بر روی شخصیت تاثیر می‌گذارد؛ هریک از این 7 مولفه در نوجوانان معنای خودش را پیدا می‌کند:
1. مولفه اول تاب آوری: احساس شایستگی
اولین C مربوط به احساس شایستگی یا Competence است. وقتی نوجوان با چالشی روبرو می‌شود، تلاش می‌کند عملکردی موثر در قبال آن از خود نشان بدهد. هرچه او در تصمیم گیری و حل مسئله بهتر عمل کند و تجربه‌های بیشتری به دست بیاورد، نتیجه نهایی این مبارزه ارزش بالاتری خواهد داشت. این نتایج ارزشمند به دستاوردهای متعدد تبدیل می‌شوند و احساس شایستگی نوجوان را تقویت می‌کنند.
2. مولفه دوم در تاب آوری: اعتماد به نفس
مهارت دومی که ارتباط مستقیم با تاب آوری دارد اعتماد به نفس است. هر بار که به جنگ یک مشکل بزرگ رفته‌اید و سربلند از آن بیرون آمده‌اید اعتماد به نفس شما نسبت به قبل بهبود پیدا کرده‌است. همین حالا که به یاد آن موفقیت قابل توجه افتاده‌اید احتمالا به خودتان می‌گویید: «چه خوب از پس آن بر آمدم!» این همان تفکری است که اعتماد به نفس شما را به مرور رشد می‌دهد. نوجوانان نیز که از سایر رده‌های سنی حساسیت بیشتری دارند از این قاعده مستثنی نیستند. هر دستاوردی، نتیجه یک عزم راسخ و تاب آوری است و به اعتماد به نفس بالاتر ختم می‌شود.
3. مولفه سوم تاب آوری: ارتباطات
C سوم مربوط به کانکشن (Connection) یا روابط است. اگر مقاله قبلی آرامشیار را خوانده باشید می‌دانید ارتباطات و تاب آوری چه رابطه تنگاتنگی با یکدیگر دارند. یکی از سه مولفه اصلی در رشد و بهبود تاب آوری کودکان، روابط و دلبستگی‌های سنین رشد است! نوجوان تاب آور روابط بهتری را ایجاد می‌کند و شبکه ارتباطی حامی از سوی خانواده و عزیزان، تاب آوری فرد را بهبود می‌بخشد.
4. مولفه چهارم: شخصیت
افزایش تاب آوری نوجوان با شخصیت او و زیرمجموعه‌های آن نیز رابطه تنگاتنگ دارد. نوجوان تاب آور با ارزش‌های شخصی خود در ارتباط است و نسبت به آن‌ها احساس مسئولیت می‌کند. او علاوه بر اینکه مسئولیت زندگی خودش و عواقب تصمیماتش را بر عهده می‌گیرد نسبت به دیگران نیز نگرش مراقبتی دارد. تاب آوری به مرور به افراد بینش تفکیک درست از نادرست و توانایی مدیریت مسئله را می‌دهد. این افراد از تجربه کردن نمی‌ترسند و اضطراب آن‌ها را راکد و ثابت نخواهد کرد.
5. مولفه پنجم تاب آوری: مشارکت و هم‌کاری
آن مثل معروف را شنیده‌اید که «پدر پیری در بستر مرگ، فرزندانش را به بالین خواند از آن‌ها خواست هر یک، تکه چوب نازکی با خود بیاورند»؟ خب، اگر یادتان نمی‌آید، نتیجه نهایی این ملاقات خانوادگی، این بود که چوب‌های کوچک و تنها به‌راحتی می‌شکنند؛ اما وقتی آن‌ها را با هم و در کنار هم دسته می‌کنیم، آسیب‌پذیری گذشته را ندارند و نمی‌توان به‌سادگی آن‌ها را شکست.
بر هیچ‌کس پوشیده نیست توانایی و کارایی ما در جمع هم‌هدف و همراه چند برابر می‌شود. نوجوان بی‌تجربه وقتی خود را جزئی از جمع می‌بیند و برای هدف مشترکی می‌جنگد، بینشی تازه به جهان پیدا می‌کند. او با خود فکر می‌کند دنیا به‌واسطه تلاش او، به جای بهتری تبدیل شده‌است و حالا وجود او مهم و ارزشمند است. احساس ارزشمندی و مفید بودن مستقیما با تاب‌آوری ارتباط دارد. بنابراین یکی از راهکارهای بهبود تاب آوری نوجوانان، تشویق آن‌ها به انجام کارهای گروهی و مشارکت است.
6. مولفه ششم: سبک‌های مقابله و کنترل
نوجوانی که بازه وسیعی از سبک‌های مقابله‌ای و شکل‌های دفاعی دارد راحت‌تر با مشکلات زندگی کنار می‌آید و برخورد موثرتری با چالش‌ها دارد. مهارت‌های اجتماعی، روش‌های کنترل و کاهش اضطراب و سایر مهارت‌هایی که به نوجوان در مدیریت شرایط اضطراب‌آور و پذیرش ناکامی‌ها کمک می‌کند از این دسته هستند. بنابراین افزایش تاب آوری نوجوانان با بهبود سبک‌های مقابله و مواجهه همراه است و برعکس، نوجوانانی که یاد می‌گیرند چطور با هر شرایطی روبرو شوند سبک‌های دفاعی خود را گسترش می‌دهند.
7. آخرین مولفه تاب آوری: مدیریت و کنترل
سنین نوجوانی پر از تصمیمات احساسی و رفتارهای تکانشی است. تصمیماتی که پایه و اساس منطقی برایشان وجود ندارد. بعضی از این اقدامات ممکن است تبعات جدی برای نوجوان به‌همراه داشته باشد. افزایش تاب آوری نوجوانان کمک می‌کند هیجاناتشان را به‌خوبی مدیریت کنند و خود را تاثیرگذار بر تصمیمات و عواقب آن‌ها بدانند.
منبع : آرامشار
