آسیب شناسی خانواده چیست ؟
آسیب شناسی، دانشی است که به مطالعه بی نظمی ها، نابسامانی ها، مشکلات و اختلاف های موجود در هر امری می پردازد .
مبنای آسیب شناسی خانواده، به عنوان شاخه ای از این علم، شباهتی است که برخی اندیشمندان، میان ارگانیسم زیستی و خانواده قائل شده اند.
به عقیده آنها، همان گونه که ارگانیسم، در جریان رشد، سلامت، بیماری، پی آمدها و اختلال های گوناگون است، خانواده نیز چنین وضعیتی دارد و کلمه آسیب یا درد، بر آن نیز صدق می کن د. هر چند میان بیماری بدنی و بی ثباتی زندگی مشترک، تفاوت هاست .
هدف و مقصود آسیب شناسی خانواده، شناخت و بررسی علت ها و انگیزه های اختلاف در خانواده، پیشگیری از بروز آنها با روش های معقول و جلوگیری از بازگشت زمینه ها با درمان مناسب است آسیب شناسی چنانچه بدرستی انجام پذیرد میتواند در مان و تقویت تاب آوری خانواده موثر واقع شود .
ضرورت پرداختن به شناسایی عوامل تهدید کننده و طبقه بندی شاخص ها، به سبب رابطه های تعریف شده ای است که میان اعضای خانواده و اجزای جهان آفرینش وجود دارد؛ یعنی آسیب دیدن و واماندگی یکی، تناسب و هماهنگی دیگری را بر هم می زند.
بنابراین، آسیب شناسی تحولات خانواده و بررسی جنبه های بحرانی شدن و جدا شدن آن امر، ملزومی است که با سعادت اجتماعی افراد گره خورده است .
آسیب شناسی اجتماعی ، مطالعه ناهنجاری ها و نابسامانی های اجتماعی نظیر بیکاری ، فقر ، اعتیاد ، خود کشی ، روسپیگیری ، رشوه خواری ، ولگردی ، زورگیری ، گدایی و … همراه با علل وشیوه های پیشگیری و درمان آنها و نیز شرایط بیمار گونه اجتماعی است .
آسیب شناسی اجتماعی مفهوم جدیدی است که ا ز علوم زیستی گرفته شده و مبتنی بر تشابه ی است که دانشمندان بین بیماریهای عضوی وانحرافات اجتماعی قائل میشود در واقع با شکل گیری و رشد جامعه شناسی در قرن نوزدهم میلادی بهره گیری از علوم مختلف برای بیان فرایندهای اجتماعی نیز معمول گردید و در نتیجه بسیاری از اصطلاحات و واژه های رایج در علو م دیگر چون زیست شناسی ، علوم پزشکی، زمین شناسی و مانند آ ن درجامعه شناسی نیز به کار گرفته شد که از جمله می توان آسیب شناسی اجتماعی ر ا نام برد (رحمانی و قلمکاریان، 1۴۰۰).
از نظر بروس کوئن رفتار انحرافی با توجه به هنجارهای موجود در فرهنگ تعریف میشود.
رفتار و عملی که ممکن است در یک موقعیت یا فرهنگ خاص قابل قبول باشد، ممکن است در جاهای دیگر ناروا و غیر قابل قبول باشد.هرگاه وضع محیط خانوادگی توأم با اتحاد و اتفاق و همبستگی نباشد نوجوان هادی و حامی و راهنمایی نیز نداشته باشد در معرض مشکلات بیشتری قرار میگیرد.
شناخت دقیق و علمی مشکلات رفتاری کودکان و علت مسبب آنها اولین گام در جهت پیشگیری و اصلاح آنها و روند سلامت جامعه م یباشد. عوامل موثر در ایجاد و بروز اختلالات رفتاری نوجوانان مخصوصاً دانش آموزان تربیت وروانشناسان و جامعه شناسان را به خود جلب کرده است.
مشکلات عاطفی و رفتاری کودکان و نوجوانان که نتیجه اجتناب ناپذیر فقر و بیماری و جهل و بدرفتاری و نابسامانی های خانوادگی و کاستی های آموزشی ، فرهنگی و اجتماعی است، شدیدا مانع رشد و بالندگی وصول آ نان به کمالاتی است که در خلقتشان مقدر شده است.
متاسفانه اکثر مردم به درستی نمی دانند که هرگاه فرزندانشان از امکانات رشد و پرورش صحیح برخوردارباشند چه زندگی ارجمندی در انتظارشان است .
هرروزه در سراسر جهان کودکان و نوجوانان بسیاری در معرض خطرهایی قرار میگیرند که رشد و تحول آنها را با دشواری مواجه میسازد.
از جمله عوامل اساسی شکل گیری شخصیت نوجوان در خانواده است و پدر و مادر بهترین الگوها هستند که کودک آداب و رسوم ، نحوه برخورد و ارتباط با محیط و بسیاری از واکنشهای اجتماعی را از والدین می آموزد. همچنان که برنامه اجلاس جهانی سران ملل متحد می گوید کودکان برای رشد کامل و هماهنگ شخصیت خود باید در محیط خانواده، فضای شاد و دارای عشق وتفاهم پرورش یابند (پرویزی، 1۳۸۹ به نقل از سازمان ملل متحد ۲۰۰1 ).
اهداف و مقاصد آسیب شناسی اجتماعی
1.مطالعه و شناخت آسیب های اجتماعی و علل و انگیزه های پیدایی آنها و نیز بررسی شخصیت کژرفتاران و ویژگی های جسمانی ، روانی ، فرهنگی و اجتماعی آنان. شناخت درست درد ها و آسیب ها ، نخسین شرط چاره جویی و بیش از نیمی از درمان است ؛ درد تشخیص نداده را درمان نتوان کرد ؛ زیرا هر گونه ساختن بدون شناختن ، تیر در تاریکی رها کردن است .
۲ . پیشگیری از آسیب های اجتماعی به منظور بهسازی محیط زندگی و جمعی خانوادگی.از آنجا که پیشگیری همواره ساده تر ، عملی تر و کم هزینه تر از درمان است ، دارای اهمیت بسیار می باشد .
۳ – درمان آسیب دیدگان اجتماعی یا بکارگیری روش های علمی و استفاده از شیوه های مناسب برای قطع ریشه ها و انگیزه های آنان .
۴ -تداوم درمان برای پیشگیری و جلوگیری از بازگشت مجدد کژ رفتاری و بررسی شیوه های بازپذیری اجتماعی(رضا قلیزاده ، 1۳۹۹).